Ví dụ, trong ngân hàng Quân đội có cổ phần của Viettel (10%), Tân Cảng Sài Gòn (5,7%), Cty trực thăng Việt Nam (7,2%)
Rút cục, tiền chạy nói quanh nói quẩn và giá trị thực ít hơn rất nhiều con số vốn "ảo" do mối quan hệ sở hữu phức tạp. Quốc gia sở hữu 60,3% ở Vietinbank, Tokyo-Mitsubishi ở hữu 20% còn IFC sở hữu 6,7%. Hay NH Vietcombank do Nhà nước sở hữu 77,1% và Mizuho sở hữu 15%, lại có 5,3% ở NH Sài gòn – Công Thương, 8,2% ở Eximbank, 11% ở ngân hàng Quân đội, 5,1% ở NH Phương Đông… Giằng néo giữa nhà băng – doanh nghiệp – công ty chứng khoán Nghiên cứu về sở hữu chéo cũng cho thấy, phần nhiều các tập đoàn kinh tế và doanh nghiệp Nhà nước lớn đều đầu tư vào nhà băng cổ phần.
Còn thí dụ đối với các ngân hàng thương mại Nhà nước lại có “tấm món” và dễ mường tưởng hơn. Một mô hình sở hữu chéo khác được các nhà nghiên cứu đưa ra, là nhiều nhà băng thực chất nằm trong tay cùng một ông chủ và bản thân tổ chức này cũng bỏ vốn vào các công ty chứng khoán, quản lý quỹ.
Quyền kiểm soát rơi vào một số cổ đông, nhóm nhà đầu tư khác, và theo như ông Thành nhận định, tuồng như các ông chủ nhà băng đang được hưởng lợi từ vốn Nhà nước trong những trường hợp này.
Phó giám đốc điều hành ACB Đỗ Minh Toàn kiêm thành viên HĐQT Đại Á Bank với 4,32% vốn điều lệ, kế toán trưởng Nguyễn Văn Hòa tham dự thành viên BKS Đại Á Bank với 4,38% vốn điều lệ, bản thân ông này cũng đại diện ACB ở NH Kiên Long với 6,13% vốn điều lệ.
Nói cách khác, các ngân hàng có thể nắm cổ phần của nhau ưng chuẩn những công ty chứng khoán hoặc quỹ đầu tư hoặc công ty đầu tư tài chính. Trong mô hình đó, trường hợp của ông Nguyễn Đức Kiên chính là ví dụ sinh động nhất, do đây là cách tạo tiền tài ông Nguyễn Đức Kiên để sở hữu cổ phần tại nhiều ngân hàng.
Ngân hàng Bảo Việt có 52% của Tập đoàn Bảo Việt, 8% của Vinamilk, 9,9% của tập đoàn CMC. Các ông Nguyễn Xuân Thành và Đỗ Thiên Anh Tuấn (Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright - FETP) cho biết, hồ hết các doanh nghiệp Nhà nước lớn, những tập đoàn kinh tế đều có cổ phần tại các ngân hàng thương mại nhưng lại không nắm quyền chi phối, kiểm soát.
Hay như trường hợp tại NHTMCP Bưu điện Liên Việt, Công ty Bưu chính Việt Nam chiếm tỷ lệ sở hữu 12,5%, Công ty Cổ phần Him Lam sở hữu 10,4%, Công ty Chứng khoán Liên Việt chiếm 9,5% và 62,6% còn lại dành cho các cổ đông khác, trong đó có ông Dương Công Minh, chủ toạ HĐQT Him Lam.
Còn một Phó Giám đốc khác là ông Bùi Tấn Tài vừa tham dự HĐQT của nhà băng Kiên Long vừa tham dự HĐQT ngân hàng Việt Nam – Thương tín (Vietbank), và ngân hàng này cũng được ông Nguyễn Đức Kiên, ưng chuẩn vợ là bà Đặng Ngọc Lan, quan tâm đầu tư tới 4,99% cổ phần, còn bản thân ACB sở hữu 10% cổ phần của Vietbank.
Dù các chuyên gia đã cảnh báo từ lâu, nhưng “mạng nhện” sở hữu chéo được hình thành giữa nhà băng, các công ty tài chính, quỹ, các tập đoàn, tổng công ty… được hình thành rất nhanh trong một giai đoạn phát triển nóng đang trở nên một gánh nặng khó gỡ của nền kinh tế. Theo đó, ông Kiên thành lập các công ty đầu tư tài chính và dùng những pháp nhân này để vay tiền nhà băng.
Cơ chế sở hữu chéo giúp các ngân hàng lách quy định đảm bảo an toàn, nên dù có ứng dụng các chuẩn quốc tế thì việc cho phép sở hữu chéo cũng khiến các chuẩn này trở thành vô bổ. Thực trạng DN Nhà nước sở hữu ngân hàng Quan hệ chằng chịt giữa các nhà băng Một sơ đồ được đưa ra trong một hội thảo gần đây về vấn đề sở hữu chéo đã khiến những người diện kiến, dù đã biết ít nhiều về sự phức tạp của sở hữu chéo nhà băng Việt Nam, đều không khỏi giật mình vì độ phức tạp, đan cài và tính móc nối chặt chẽ giữa các nhà băng trong hệ thống.
Với đa số số tiền này, ông và người nhà trong gia đình gom thêm cổ phần tại một ngân hàng thứ hai rồi dùng chính số cổ phần trên thế chấp cho khoản vay tại nhà băng trước tiên. "Một thực tiễn là công ty đầu tư tài chính tại Việt Nam lại là một doanh nghiệp thường nhật, không bị điều tiết bởi quy định đặc biệt nào, không phải công bố thông báo trong khi họ hoạt động không khác gì một quỹ đầu tư hay công ty chứng khoán", ông Thành cho biết.
Đây là một trong những tỉ dụ được “ưa” nhất trong các câu chuyện về sở hữu chéo đang được nhắc tới nhiều lúc này, và với mô hình đó, ai đích thực là người đang nắm quyền ở ngân hàng Bưu điện Liên Việt. Huyền Anh. Bản thân Vietinbank ở hữu 50% ở NH Indovina, 11% ở NH Sài Gòn Công Thương.
Còn BIDV – nhà băng quốc gia sở hữu 95,8% thì sở hữu 50% ở NH VID Public, 51% ở NH liên doanh Việt Nga, 50% ở nhà băng Việt – Lào.
EVN sở hữu tới 25,4% ngân hàng An Bình, VNPT có 6% ở nhà băng Bưu điện Liên Việt, 7,1% ở nhà băng tiền phong, 6,1% ở ngân hàng SeABank. Theo lược đồ này, được Chương trình giảng dạy kinh tế Fullbrighr lấy nhà băng ACB thời điểm Quý 1/2012 làm thí dụ cho nhà băng sở hữu ngân hàng, ACB do ông Trần Mộng Hùng là chủ toạ và ông Nguyễn Đức Kiên là Phó chủ toạ của Hội đồng sáng lập, đồng thời dự Hội đồng quản trị.
