Thế nhưng, chưa kịp đi thì Pháp gây hấn chiếm ngoại ô Hà Nội, tuấn kiệt cùng đơn vị đương đầu chống Pháp và đã hy sinh ngày 1-12-1946
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công nhưng sau đó, ở miền Nam, thực dân Pháp núp dưới bóng quân đồng minh đánh chiếm Sài Gòn; miền Bắc, Pháp đổ bộ vào Hải Phòng, Hà Nội; Việt Nam Quốc dân Đảng gây ra vụ Ôn Như Hầu; nhóm tổ chức Quốc dân Đảng trên Yên Bái đang chiếm cứ một vùng… đều không có lợi cho cách mệnh.
Điều đó giúp gia đình ông bớt day dứt khi ông Tài thực thụ hoạt động trước cách mạng (trước ngày 1-1-1945) và hai người em của ông Tài được ông Tài giác ngộ đã được công nhận là cán bộ lão thành cáchmạng. Trong lúc đó, một cán bộ không rõ tên đến gia đình đặt vấn đề với bố ông để tuấn kiệt lên Yên Bái giải quyết tình hình Quốc dân Đảng vì thiên tài biết rất rõ vùng đất Yên Bái.
Sự việc tiếp sau đó như thế nào gia đình không rõ, nhưng sau khi từ Yên Bái trở về, thiên tài lại xin phép gia đình, chia tay vợ và các em đi Nam Tiến. Ông Nguyễn Văn Vượng xúc động cho biết: “Thế nhưng do sơ suất của người soạn sử, không bao quát, nắm rõ hết được nên lịch sử Đảng bộ địa phương không có dòng nào viết về anh tôi để lấy làm cứ. Những tài liệu như báo chí cách mạng, truyền đơn ông Phổ đều đưa sang thiên tài cất giấu để hôm khai hội mang ra cho mọi người đọc.
Trong họ tộc thì thiên tài thân với ông Lương, ông Phổ là những người giác ngộ cách mạng trước. Bằng giang san ghi công truy tặng liệt sĩ Nguyễn Văn Tài. Thời kỳ hoạt động cách mạng quan trọng của anh tại Yên Bái, gia đình không biết hiện có hồ sơ, tài liệu nào nhắc tới anh không?".
Tại đây, anh thân với các bạn cùng chí hướng làm cách mệnh như: Ông Nguyễn Trọng Tỉnh, Nguyễn Đình Thảo và giới thiệu ông Thảo lấy cô Bảy Hiệu, con gái cụ đồ Hiệu để lấy chỗ đi lại, tránh sự dòm ngó của bọn tay sai. Qua Báo Quân đội nhân dân, ông Vượng mong muốn sớm nhận được nguồn tài liệu viết về anh mình, nếu có tại các cơ quan lưu trữ của Đảng, quốc gia, các bảo tồn lịch sử để làm cứ đề nghị công nhận cán bộ lão thành cách mạng như Nghị định 31/2013/NĐ-CP quy định.
Tin, ảnh: HÀ PHƯƠNG. Ba anh em Tài, Thịnh, Phú đều học thêm đay Nam tại nhà cụ đồ Hiệu.
